ENDOMETRİOZİS
ENDOMETRİOZİS
ENDOMETRİOZİS UTERUS İÇERSİNDEKİ DOKUNUN (ENDOMETRİUM) UTERUS DIŞINDA BULUNMASI OLARAK TANIMLANMAKTADIR. ÜREME ÇAĞINDAKİ KADINLARIN YAKLAŞIK % 10’UNDA GÖRÜLMEKTEDİR. ENDOMETRİOZİSLİ HASTALARIN ÇOĞUNDA SEMPTOM MEVCUT OLMAYIP HAFİF RAHATSIZLIK HİSSİ OLABİLİR. DİĞER HASTALARDA AĞRI ÇOK ŞİDDETLİ OLUP NORMAL GÜNLÜK AKTİVİTELERİNİ YAPMAYI ENGELLEYEBİLİR. ENDOMETRİOZİS İNFERTİLİTENİN BAŞLICA NEDENİDİR.
*ENDOMETRİOZİS VÜCUTTA NERELERDE OLUR
*KİMLER ETKİLENMEKTEDİR
*ENDOMETRİOZİS SEMPTOMLARI
*TEŞHİS
*TEDAVİ
ENDOMETRİOZİS NEREDE OLUŞUR
ENDOMETRİOZİSTE ENDOMETRİAL DOKU ALANLARI UTERUS DIŞINDA VE SIKLIKLADA PELVİS VE BATIN İÇERSİNDE BULUNUR.
ENDOMETRİOZİS İMPLANTLARI SIKLIKLA AŞAĞIDAKİ YERLERDE BULUNMAKTADIR.
*PERİTON
*OVERLER
*FALLOP TÜPLERİ
*UTERUS DIŞ YÜZEYİ, MESANE, ÜRETERLER, BARSAKLAR VE REKTUM
*CUL DE–SAC (UTERUS ARKASI)
İMPLANTLAR ORGANLARIN EN DIŞ YÜZEYİNDE BÜYÜYEBİLİR VEYA MESANE VE BARSAKLARIN DUVARLARININ DAHA DERİNLERİNE DOĞRU BÜYÜYEBİLİR. İMPLANTLAR OLDUKÇA KÜÇÜK OLABİLİR VEYA PORTAKAL BÜYÜKLÜĞÜNDE YA DA DAHA FAZLA BÜYÜKLÜKTE OLABİLİR. NADİR VAKALARDA ENDOMETRİOZİS DOKUSU PELVİS DIŞINDA AKCİĞER GİBİ DOKULARDA DA BULUNABİLMEKTEDİR.
ENDOMETRİOZİS ÖSTROJEN DÜZEYLERİNDE DEĞİŞİKLİKLERE CEVAP VERİR. İMPLANTLAR UTERUS İÇERSİNDE OLDUĞU GİBİ MENSTRÜASYON DÖNEMİNDE BÜYÜYÜP KANAYABİLİR .ETRAFINDAKİ DOKULARDA İRİTASYON,İNFLAMASYON VE ŞİŞLİK OLABİLİR.BU DOKUNUN HER ADET DÖNEMİNDE KANAMASI ADEZYON DENEN SKAR DOKUSU OLUŞUMUNA NEDEN OLABİLİR. BAZEN ADEZYONLAR ORGANLARIN BİRBİRİNE YAPIŞMASINA NEDEN OLABİLİR. KANAMA, ENFLAMASYON VE SKAR DOKUSU OLUŞUMU ÖZELLİKLE ADET DÖNEMİNDE OLMAK ÜZERE AĞRI OLUŞUMUNA NEDEN OLUR.
ENDOMETRİOZİSTEN KİMLER ETKİLENİR
ENDOMETRİOZİS SIKLIKLA 3O İLA 40’ LI YAŞLARDA TEŞHİS EDİLİR. ANCAK ADET GÖREN HER KADINDA OLUŞABİLİR. ANNESİ YA DA KIZ KARDEŞİNDE ENDOMETRİOZİS OLANDA DAHA SIKLIKLA RASTLANILMAKTADIR. BU DURUM KISMI OLARAK ENDOMETRİOZİSİN GENETİK GEÇİŞLİ OLDUĞUNU ANNEDEN KIZ ÇOCUĞUNA GENLER ARACILIĞI İLE GEÇTİĞİNİ DÜŞÜNDÜRMEKTEDİR. ÇOCUK SAHİBİ OLANLARDA ENDOMETRİOZİS DAHA AZ SIKLIKTA GÖRÜLMEKTEDİR. ENDOMETRİOZİS SIKLIKLA İNFERTİLİTE İLE İLİŞKİLİDİR. İNFERTİL HASTALARIN % 40’ INDA ENDOMETRİOZİS BULUNMAKTADIR. İLERİ EVRE ENDOMETRİOZİS OLGULARINDA FALLOP TÜPLERİ ADEZYON VE SKAR DOKUSU İLE TIKANIKLIK GÖSTEREREK YUMURTANIN TÜPLERDEN GEÇİŞİNİ ENGELLEMEKTEDİR. DAHA AZ ŞİDDETLİ OLGULARDA İSE ENFLAMASYON YUMURTA VE SPERMDE HASARA YOL AÇABİLİR. ENFLAMASYON AYNI ZAMANDA FALLOP TÜPLERİ VE UTERUSTAN SPERM VE YUMURTA GEÇİŞİNİ BOZABİLİR.
ENDOMETRİOZİS SEMPTOMLARI MENOPOZDAN SONRA AZALIR YA DA TAMAMEN DÜZELİR. MENOPOZDAN SONRA OVERLERDEN ÖSTROJEN ÜRETİMİ DURUR. ÖSTROJEN OLMADAN ENDOMETRİOZİS ODAKLARININ BÜYÜMESİ DURUR VE KÜÇÜLÜR.
SEMPTOMLAR
ENDOMETRİOZİSİN EN SIK SEMPTOMU ÖZELLİKLE ADET ÖNCESİ YA DA ADET ESNASINDA HİSSEDİLEN KRONİK PELVİK AĞRIDIR. ADET DÖNEMİNDE HİSSEDİLEN AĞRIYA DİSMENORE DENİLMEKTEDİR. ENDOMETRİOZİSLİ HASTALARDA DİSMENORE ZAMAN İÇERSİNDE ARTMAKTADIR. AĞRI AYNI ZAMANDA CİNSEL İLİŞKİ ESNASINDADA OLUŞABİLMEKTEDİR. ENDOMETRİOZİS ODAKLARI EĞER BARSAK ÜZERİNDE İSE BARSAK HAREKETLERİ İLE AĞRI OLUŞABİLİR. MESANE(İDRAR TORBASI) ÜZERİNDE İSE İDRAR YAPMA ESNASINDA AĞRI OLUŞABİLİR. AŞIRI ADET KANAMASI ENDOMETRİOZİSİN DİĞER BİR SEMPTOMUDUR. HASTANIN HİSSETMİŞ OLDUĞU AĞRI HASTALIĞIN ŞİDDETİ İLE KORELE DEĞİLDİR. ÖRNEĞİN HAFİF AĞRISI OLAN HASTALARDA ÇOK SAYIDA LEZYON VE BUNA BAĞLI YAPIŞIKLIK MEVCUT OLABİLİR. ÇOK ŞİDDETLİ AĞRISI OLAN DİĞER HASTALARDA ÇOK AZ SAYIDA LEZYON OLUP AZ MİKTARDA YAPIŞIKLIK (ADEZYON )OLABİLİR. ENDOMETRİOZİSLİ HASTALARIN ÇOĞUNDA ŞİKAYET MEVCUT DEĞİLDİR. GEBE KALAMAYAN HASTALARDA VEYA DİĞER NEDENLERLE CERRAHİ YAPILAN HASTALARDA TESADÜFENDE ENDOMETRİOZİS BULUNABİLMEKTEDİR.
TEŞHİS
EĞER AĞRI YADA ENDOMETRİOZİSİN DİĞER SEMPTOMLARI MEVCUT İSE DOKTORUNUZ PELVİK MUAYENEYİDE İÇEREN FİZİK MUAYENE YAPABİLİR. ENDOMETRİOZİS SEMPTOMLARI İRİTABL KOLON SENDROMU,ÜRİNER SİSTEM PROBLEMLERİ VE İNFEKSİYONLAR GİBİ DİĞER PROBLEMLER İLE BENZERDİR. DOKTORUNUZ BU ŞİKAYETLERE YOL AÇAN DİĞER NEDENLERİ EKARTE EDECEKTİR. ENDOMETRİOZİS OLDUĞUNUN KESİN İSPATI CERRAHİDİR. CERRAHİ GENELLİKLE MEDİKAL TEAVİ ETKİLİ OLMADIĞINDA VEYA İNFERTİLİTE DURUMLARINDA YAPILMAKTADIR. CERRAHİ SIKLIKLA LAPAROSKOPİ İLE YAPILIR. LAPAROSKOPİ KARINDAN IŞIKLI ALET İLE GİRİLEREK PELVİK ORGANLARIN GÖRÜNTÜLENMESİ İŞLEMİDİR. BAZEN AZ MİKTARDA DOKU ÇIKARILIR. BU İŞLEME BİOPSİ DENMEKTEDİR. BU İŞLEM ANESTEZİ EŞLİĞİNDE YAPILIR.
TEDAVİ
ENDOMETRİOZİS TEDAVİSİ HASTALIĞIN YAYGINLIĞINA ,ŞİKAYETLERE VE DAHA ÖNCEDEN ÇOCUK OLUP OLMAMAYA GÖRE DEĞİŞİR. AĞRI İLK SORUN OLDUĞUNDA İLAÇ TEDAVİSİ İLK OLARAK KULLANILIR.
İLAÇLAR
ENDOMETRİOZİS TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR AĞRI KESİCİLER VE HORMON İLAÇLARIDIR. HORMONLAR ENDOMETRİAL DOKUNUN BÜYÜMESİNİ ENGELLER VE YAPIŞIKLIK ADEZYON OLUŞUMUNU ENGELLER. BU İLAÇLAR ENDOMETRİOZİS ODAKLARINDAN TAMAMEN KURTULMAYI SAĞLAMAZ.
ÇOĞU İLAÇLARDA OLDUĞU GİBİ İLAÇLARININ ÇOĞUNUN YAN ETKİLERİ MEVCUTTUR. BU İLAÇLAR TÜM HASTALARDA AĞRILARI GİDERMEMEKTE ÇOĞU KADINDA İLAÇ BİTİMİNİ TAKİBEN AĞRILAR TEKRAR ORTAYA ÇIKMAKTADIR.
NONSTEROİD ANTİİNFLAMATUVAR İLAÇLAR: ÇOCUK İSTEYEN VE ENDOMETRİOZİSE BAĞLI AĞRILARI OLAN HASTALARDA BU AĞRI KESİCİ GRUBU İLK OLARAK DENENEBİLİR. NONSTEROİD ANTİİNFLAMATUVAR İLAÇLAR AĞRIYI GİDEREBİLİR ANCAK ENDOMETRİOZİSİN DİĞER SEMPTOMLARINI TEDAVİ ETMEZ.
DOĞUM KONTROL HAPLARI. ÖSTROJEN VE PROGESTERON İÇEREN DOĞUM KONTROL HAPLARI SIKLIKLA ENDOMETRİOZİS ŞİKAYETLERİNİN TEDAVİSİNDE KULLANILIR. ADET DÜZENİNİ KONTROL EDER VE ENDOMETRİOZİS ODAKLARININ KÜÇÜLMESİNİ SAĞLAYABİLİR. DOĞUM KONTROL HAPLARI ADETLERİN DÜZENLİ OLMASINI SAĞLAR VE AĞRILARI GİDEREBİLİR. ARA VERMEDEN KULLANILAN DOĞUM KONTROL HAPLARI ADET SAYISINI AZALTIR VEYA GEÇİCİ SÜRE TAMAMEN ADETTEN KESEBİLİR. DOĞUM KONTROL HAPLARININ YAN ETKİLERİ BAŞ AĞRISI, GÖĞÜSLERDE HASSASİYET , BULANTI, DÜZENSİZ KANAMADIR. EĞER BU ŞİKAYETLER ORTAYA ÇIKIYOR İSE DOKTORUNUZ İLE KONUŞMALISINIZ. EĞER BİR GRUP DOĞUM KONTROL HAPI BU YAN ETKİLERE YOL AÇIYOR İSE DİĞER GRUP DENENEBİLİR.
PROGESTERONLAR. SADECE PROGESTERON İÇEREN DOĞUM KONTROL HAPLARI ENDOMETRİOZİS ODAKLARININ KÜÇÜLMESİNDE KULLANILABİLİR. PROGESTERONLAR İLAÇ, İĞNE YA DA İMPLANT ŞEKLİNDE CİLT ALTINA YERLEŞTİRİLEBİLİR. HORMONLU RAHİM İÇİ ARAÇ TA AYNI ŞEKİLDE ENDOMETRİOZİSE BAĞLI AĞRI İÇİN KULLANILABİLİR. PROGESTERON TÜRÜ İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ DÜZENSİZ ADET KANAMASI, KİLO ALIMI VE BAŞ AĞRILARIDIR. İĞNE ŞEKLİNDE VERİLEN PROGESTERONLAR BİR KAÇ YIL KULLANIMDA KEMİK DANSİTOMETRİSİNDE AZALMAYA YOL AÇAR. İĞNELER KESİLDİĞİNDE 2 YIL İÇERSİNDE NORMAL SEVİYELERE DÖNER ANCAK KALÇA BÖLGESİNDE DAHA YAVAŞ DÜZELME OLUR. AZ SAYIDA KADINDA İĞNE KULLANIMININ BİTİMİNİ TAKİBEN GEÇİCİ OLARAK DOĞURGANLIKTA GECİKME DURUMU ORTAYA ÇIKAR. EĞER BU YAN ETKİLER KONUSUNDA ENDİŞELERİNİZ VAR İSE DOKTORUNUZ İLE KONUŞMANIZ GEREKİR.
GONADOTROPİN SALICI HORMON(GNRH) AGONİSTLERİ. BU HORMONLAR YUMURTALIKLARIN GEÇİCİ OLARAK FONKSİYON GÖRMESİNİ ENGELLER. BU DURUM KISA SÜRELİ MENOPOZ DURUMUNA NEDEN OLUR. GNRH AGONİSTLERİ KULLANILIRKEN HASTALAR ADET GÖRMEZ VE GEBE KALABİLMEK MÜMKÜN OLMAZ.
GNRH AGONİSTLERİ İĞNE, İMPLANT YA DA NAZAL SPREY ŞEKLİNDE KULLANILABİLİR. ÇOĞU VAKADA ENDOMETRİOZİS ODAKLARI GERİLER VE HASTANIN AĞRISI GEÇER. BU İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ
*ATEŞ BASMALARI
*BAŞ AĞRISI
*VAJİNAL KURULUK
*KEMİK DANSİTESİNDE AZALMADIR
GNRH AGONİSTLERİ İLE TEDAVİ ORTALAMA 3 İLA 6 AY SÜRMEKTEDİR. BAZI KADINLARDA TEDAVİ DAHA UZUN SÜRE ALMAKTADIR. GNRH AGONİST TEDAVİSİ SONRASINDA ADETLER ORTALAMA 6 İLA 10 HAFTA SONRA TEKRAR BAŞLAMAKTADIR.
CERRAHİ
CERRAHİ AĞRILARIN AZALTILMASI YA DA DOĞURGANLIĞI ARTIRMAK İÇİN YAPILABİLİR. CERRAHİ ESNASINDA ENDOMETRİOZİS İMPLANTLARI KOTERLE KESİLİP ÇIKARILABİLİR YA DA LASERLE YAKILABİLİR.
CERRAHİDEN SONRA ÇOĞU KADININ AĞRISI AZALMAKTADIR. ANCAK CERRAHİDEN SONRA AĞRILAR TEKRAR BAŞLAYABİLMEKTEDİR. CERRAHİDEN 2 YIL SONRA HASTALARIN % 40-80’İNDE AĞRILAR TEKRAR ORTAYA ÇIKMAKTADIR. BU DURUM CERRAHİ ESNASINDA GÖRÜLEMEYEN MİKROSKOPİK ODAKLARA VEYA ÇIKARILAMAYAN ENDOMETRİOZİS ODAKLARINA BAĞLI OLABİLİR.
HASTALIK NE KADAR ŞİDDETLİ İSE TEKRARLAYIP NÜKS ETME İHTİMALİ DAHA FAZLADIR. CERRAHİDEN SONRA DOĞUM KONTROL HAPI KULLANIMI YA DA DİĞER İLAÇ KULLANIMI AĞRISIZ PERİYODU UZATMAKTADIR.
AĞRILAR ÇOK ŞİDDETLİ VE TEDAVİ İLE GEÇMİYOR İSE SON ÇARE OLARAK HİSTEREKTOMİ DÜŞÜNÜLEBİLİR. HİSTEREKTOMİ ESNASINDA OVERLERİN ÇIKARILDIĞI DURUMLARDA ENDOMETRİOZİSE BAĞLI OPERASYON SONRASI DAHA AZ AĞRI OLACAKTIR. CERRAHİ TEDAVİNİN HEDEFİ MÜMKÜN OLDUĞUNCA UTERUS DIŞINDAKİ MAKSİMUM ENDOMETRİOZİS ODAĞININ ÇIKARILMASIDIR.
HİSTEREKTOMİDEN SONRA ADET GÖRME DURUMU OLMAYIP GEBE KALABİLMEKTE MÜMKÜN DEĞİLDİR. EĞER YUMURTALIKLARDA ÇIKARILIRSA ÖSTROJEN EKSİKLİĞİNE BAĞLI ŞİKAYETLER ORTAYA ÇIKMAKTADIR. BU ŞİKAYETLER ARASIND ATEŞ BASMALARI, VAJİNAL KURULUK VE UYKU PROBLEMLERİ GELMEKTEDİR. BU ŞİKAYETLER NORMAL MENOPOZA GÖRE DAHA ŞİDDETLİ HİSSEDİLMEKTEDİR. NORMAL MENOPOZA GİRENLERE GÖRE KEMİK ERİMESİ RİSKİ FAZLA OLUP OSTEOPOROZA BAĞLI KIRIK RİSKİ DAHA FAZLA OLABİLMEKTEDİR. HORMON REPLASMAN TEDAVİSİ BU ŞİKAYETLERİN AZALTILMASI VE GİDERİLMESİNDE KULLANILABİLMEKTEDİR.
ENDOMETRİOZİSİN ÜSTESİNDEN GELME
ENDOMETRİOZİS UZUN SÜRELİ KRONİK BİR RAHATSIZLIKTIR. ÇOĞU KADINDA ŞİKAYETLER MENOPOZDA SON BULUR. KADINLAR DOKTORLARI İLE KONUŞARAK KENDİLERİ İÇİN EN UYGUN TEDAVİYİ BELİRLEMELİDİRLER.
AYNI ZAMANDA AYNI ŞİKAYETLERİ MEVCUT OLUP ENDOMETRİOZİS RAHATSIZLIĞI OLAN HASTALARLA KONUŞMAKTA FAYDALI OLABİLİR.
BAZI KADINLAR DÜZENLİ EGZERSİZ VE GEVŞEME TEKNİKLERİ İLE AĞRI VE RAHATSIZLIKTAN FAYDA GÖRDÜKLERİNİ BELİRTMEKTEDİRLER. BU TEKNİKLER AĞRININ AZALTILMASI İÇİN İLAÇLARIN YANINDA KULLANILABİLİR.
SONUÇ OLARAK
ENDOMETRİOZİS AĞRI VE İNFERTİLİTEYE NEDEN OLABİLİR. SIKLIKLA BAŞARILI OLARAK TEDAVİ EDİLEBİLİR. BİRDEN FAZLA TEDAVİ BİRARADA KULLANILABİLİR. EĞER ENDOMETRİOZİS RAHATSIZLIĞINI DÜŞÜNDÜREN BULGULARINIZ VARSA MUTLAKA DOKTORUNUZA BAŞVURMANIZ GEREKİR.
Mutlu KİLCİLER
Kadın Hastalıkları ve Doğum
www.mutlukilciler.com